Ο όρος ψυχοσωματική διαταραχή χρησιμοποιείται κυρίως με τον ακόλουθο ορισμό: μια σωματική ασθένεια που πιστεύεται ότι προκαλείται, ή επιδεινώνεται, από ψυχικούς παράγοντες. Μερικές σωματικές ασθένειες που επιδεινώνονται συνήθως από παράγοντες ψυχικής υγείας είναι η ψωρίαση, το έκζεμα, το έλκος στομάχου, η υψηλή πίεση του αίματος, οι καρδιακές παθήσεις και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.
Έχετε αναπτύξει κάποια σωματικά συμπτώματα και έχετε επισκεφτεί 10 διαφορετικούς γιατρούς. Κανένας γιατρός όμως δε βρίσκει κάτι λάθος με την υγεία σας. Η φράση “πρέπει να είναι ψυχολογικό” επαναλαμβάνεται συχνά μέσα στο γραφείο, ενώ η συνταγογράφηση διαφόρων αγχολυτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων της αγοράς πάει και έρχεται. Τα χάπια φαίνεται να βοηθούν άμεσα την κατάσταση και έτσι ο ασθενής ανακουφίζεται.
Aναρωτιέμαι όμως, αν ο ασθενής γνωρίζει ότι κάποια στιγμή που θα πρέπει να σταματήσει τα χάπια – καθώς η χρήση τους εφ’ όρου ζωής προξενεί πολλά προβλήματα υγείας – τα όποια ψυχοσωματικά συμπτώματα θα επιστρέψουν, μόνο που αυτή τη φορά θα έχουν αποκτήσει χειρότερη μορφή, καθώς θα έχουν καταπιεστεί για μήνες, ή και χρόνια. Αυτό μάλιστα αποτελεί το καλύτερο σενάριο, καθώς πολλές φορές όταν αγνοούμε κάποιο ψυχοσωματικό σύμπτωμα που έχει μεγάλη ένταση για αρκετό καιρό, το σώμα βρίσκει άλλους τρόπους να τραβήξει την προσοχή μας, αναπτύσσοντας έτσι σοβαρότερα προβλήματα υγείας.
Γιατί αναπτύσσουμε ψυχοσωματικά συμπτώματα;
Οι άνθρωποι τείνουν να αντιμετωπίζουν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα σαν ένα κακό που τους βρήκε, το οποίο ανυπομονούν να τινάξουν από πάνω τους επιστρέφοντας έτσι στις παλιές τους συνήθειες. Αυτός όμως ο τρόπος σκέψης μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση δραματικά. Αντίθετα από την κοινή αντίληψη, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα αναπτύσσονται ως άμυνα του οργανισμού μας ενάντια σε εμάς, και όχι για να μας τιμωρήσουν ή επειδή το σώμα μας και οι δυνάμεις μας αποφάσισαν να μας εγκαταλείψουν.
Γιατί το σώμα μας αμύνεται σε εμάς;
Γιατί είναι σοφό. Οι καθημερινές μας συνήθειες και απαιτήσεις, μπορούν να κάνουν την πραγματικότητα μας αρκετά επιβλαβή για το σώμα μας. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος ο οποίος έχει πολύ άγχος, έχει δημιουργήσει συνθήκες στη ζωή του οι οποίες τον κρατούν μόνιμα σε μια κατάσταση φόβου. Ο φόβος αυτός βιώνεται και αποθηκεύεται στο σώμα σε καθημερινή βάση, μέχρι που το σώμα αναζητά έναν τρόπο εκτόνωσης. Μπορεί αυτός ο τρόπος να είναι η ξαφνική ανάγκη για παραπάνω ύπνο, αλλαγές στην όρεξη, μόνιμη κούραση, δυσκολία συγκέντρωσης, τάση για πολυλογία κλπ.
Ο άνθρωπος όμως, είναι εκπαιδευμένος να θυμώνει με το σώμα του όταν αυτό δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες που έχει εκείνος για να βγάλει τις δραστηριότητες της ημέρας του, και έτσι πιέζει το σώμα μόνιμα να ξεπεράσει τα όρια του – αντί να το φροντίσει. Καθώς αυτό λοιπόν επαναλαμβάνεται, κάποια στιγμή το σώμα δεν έχει άλλη λύση από το να “ξεράσει” ότι κρατάει μέσα του με βίαιο πλέον τρόπο, χωρίς πια να ζητήσει την άδεια του ατόμου. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος που έχει το σώμα ώστε να αποφορτιστεί από όλα αυτά τα συναισθήματα που αναγκάζεται να καταπιέσει διαρκώς.
Είναι η μόνη του προστασία ενάντια σε εμάς και τις σκληρές μας απαιτήσεις, ή την αδυναμία μας να το φροντίσουμε επαρκώς, ώστε να μην αρρωστήσει σοβαρά. Σε αυτό λοιπόν το στάδιο, μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να εκφράσει ένα σώμα είναι: κρίσεις άγχους/πανικού, δερματικά (ψωρίαση, λεύκη), έντονη τριχόπτωση, ανισορροπία του θυρεοειδούς, εντερικά προβλήματα, θέματα με την καρδιά και την πίεση, πόνοι στο σώμα δίχως βιολογικά αίτια, προβλήματα πέψης κλπ. Εδώ λοιπόν καλούμαστε, αντί να θυμώσουμε με τον εαυτό μας και το σώμα μας που παλεύει με νύχια και με δόντια να μας κρατήσει σώφρονες, να το ακούσουμε και να στραφούμε στα αίτια αυτού του ξεσπάσματος, ώστε να αποκαταστήσουμε την ψυχική μας ισορροπία και κατ’ επέκταση, το σώμα μας.
Μαρτίνα Αθανασίου
Εναλλακτική Δράση
