Κουνταλίνι, Περιγραφή και Ονόματα
Ήταν στην αρχή της Δημιουργίας, όταν η γαλήνια Σάκτι (Śakti) τυλιγμένη γύρω από τον Υπέρτατο Σίβα (Śiva) ονομαζόταν Μάχα-Κουνταλίνι (Mahā-Kundalinī), ή Μάχα-Κουντάλι (Mahā-kundalī) και Μάχα-Κάλι (Mahā-kalī). Όταν Εκείνη ξεδιπλώθηκε και εκδηλώθηκε ως δύναμη μέσα στις ξεχωριστές μορφές της Δημιουργίας της, ονομάστηκε Κουνταλίνι Σάκτι (Kundalinī Śakti) ή Κουντάλι Σάκτι (Kundalī Śakti) και πιο απλά Κουνταλίνι (Kundalinī) ή Κουντάλι (kundalī).
Το όνομα «Kundalinī» προέρχεται από τη λέξη «Kundala», που σημαίνει «σπείρα», «βραχιόλι», ή «τυλιγμένη», «κουλουριασμένη», «σπειροειδής», επειδή είναι μια δύναμη που βρίσκεται σαν το φίδι τυλιγμένη και κοιμισμένη, δηλαδή σε κατάσταση ηρεμίας, στο χαμηλότερο σωματικό κέντρο-τσάκρα, στη βάση της σπονδυλικής στήλης του ανθρώπου. Επειδή η φύση της είναι σπειροειδής, αποκαλύπτει τον εαυτό της, τον εκδηλώνει, με κυκλικό και περιστροφικό τρόπο. Ονομάζεται επίσης και οφιοειδής ή δακτυλιοειδής δύναμη, εξαιτίας του τρόπου ενεργοποίησής της, και όταν ο γιόγκι έχει δραστηριοποιήσει αυτή τη δύναμη μέσα του, ξετυλίγεται στο σώμα του με σπειροειδή τρόπο. Η Κουνταλίνι περιγράφεται γενικότερα ως Δύναμη, Φίδι, Θεά (Devi Kundalinī) και Μητέρα του Κόσμου.
Ωστόσο, η ινδουιστική φιλοσοφία περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό ονομάτων που συνδέονται με αυτή την Κοσμική Δύναμη. Αποκαλείται για παράδειγμα Ισβάρα, Παρασάμπντα (Parashabda), Παραντεβάτα (Paradevata), Σαμπνταμπράχμαν (Shabdabrahman), Αρουντάτι, Πράνα (Prana), Πράνα-Σάκτι (Prana-Shakti), καθώς και Κουτιλάνγκι, που σημαίνει με συστρεμμένο σώμα, και Μπουζάνγκι (Bhujangi), που σημαίνει θηλυκό φίδι.
Στον ινδουισμό, η Κουνταλίνι, έχοντας τη μορφή φιδιού, κατοικεί στο κέντρο του σώματος (dehamadhyayâ) όλων των πλασμάτων, ενώ με τη μορφή της Θεάς Παρασάκτι (Adi Parashakti) εκδηλώνεται στη βάση του κορμού του σώματος. Ο Σερ Τζον Γούντροφ την ονομάζει με τον αγγλικό όρο «Serpent Power», που σημαίνει «Δύναμη του Φιδιού» και ο Θεοσοφιστής Τσαρλς Γουέμπστερ Λιντμπίτερ (C. W. Leadbeater) αναφέρεται στην Κουνταλίνι με τον όρο «Serpent Fire», δηλαδή «Φωτιά του Φιδιού».
Ωστόσο, πέρα από τον ινδουισμό θα την συναντήσουμε στις παραδόσεις όλων των λαών με άλλα διαφορετικά ονόματα, όπως για παράδειγμα στα κινεζικά συστήματα, που ονομάζεται Τσι.
Επιπλέον, στην ορολογία της Θεοσοφίας και της Ανθρωποσοφίας ονομάζεται αιθέρας (υπερπροσωπικός) ή αιθερικό σώμα (προσωπικός αιθέρας).
Στη δυτική ψυχολογική σκέψη ο Φρόιντ την ονομάζει λίμπιντο, ο Γιουνγκ ψυχική ενέργεια, ο Ράιχ οργόνη και ο Λόουεν βιοενέργεια.
Ταντρική Παράδοση - Σίβα και Σάκτι
Η Τάντρα αποτελεί ένα αρχαίο φιλοσοφικό και θρησκευτικό ρεύμα πεποιθήσεων και μεθόδων πνευματικής ανάπτυξης, που προέρχεται κατά βάση από την Ινδία και περιλαμβάνει μια πολυάριθμη κατηγορία ιερών κειμένων, γνωστά ως Τάντρας. Σύμφωνα με την ταντρική παράδοση το Σύμπαν στο σύνολό του είναι μια εκδήλωση καθαρής συνείδησης. Κατά την εκδήλωση του Σύμπαντος, η καθαρή αυτή συνείδηση διαχωρίζεται σε δύο πόλους ή όψεις, καμία από τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη, εφόσον για να εκδηλώσει πλήρως τη φύση της προϋποθέτει την ύπαρξη της άλλης.
Η μία όψη, ο θεός Σίβα, είναι αρσενική και διατηρεί μια ποιότητα στατική, που παραμένει ταυτισμένη με την ανεκδήλωτη συνείδηση. Έχει τη δύναμη είναι, αλλά όχι τη δύναμη του γίγνεσθαι ή της αλλαγής.
Η άλλη όψη, η Σάκτι, είναι θηλυκή, δυναμική, ενεργητική και δημιουργική. Η Σάκτι είναι η Μεγάλη Μητέρα του Σύμπαντος, γιατί από εκείνη κάθε μορφή γεννιέται. «Η Σάκτι είναι η ρίζα όλων όσων υπάρχουν», λέει η Τάντρα-Τάττβα, «από Εκείνη δημιουργούνται τα Σύμπαντα, Εκείνη είναι που τα τρέφει και, στο τέλος του χρόνου, μέσα σε Εκείνη θα απορροφηθούν ξανά οι κόσμοι».
Ο Σίβα είναι η Μία Ύπαρξη, είναι ο Άχρονος στην τελειότερη κατάστασή του, είναι το «συσπειρωμένο σημείο», γνωστό ως Σίβα-Μπίντου, αδρανής και εξαρτώμενος από την ενεργοποιό δύναμη της Θεάς, για να τον εγείρει σε δραστηριότητα. Η Σάκτι είναι η σύζυγος του Θεού, ζευγαρωμένη μαζί του, είναι η θηλυκή του όψη, που εκδηλώνεται στη Φύση.
Η Δημιουργία αρχίζει όταν ο Σίβα-Μπίντου ξεδιπλώνεται μέσα από τον αέναο εναγκαλισμό του με τη θεά Σάκτι.
Η κύρια ιδιαιτερότητα της Τάντρα είναι η έμφαση που δίνει στη θηλυκή ενέργεια του Θεού, την ενεργό του φύση, που προσωποποιείται στο πρόσωπο της Σάκτι. Ορισμένες Τάντρα έχουν ως αντικείμενο της λατρείας τους τη Ράντα, τη γυναίκα του Βισνού, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία αυτών είναι αφιερωμένη στη θεά Σάκτι, σύζυγο του Σίβα, και είναι γραμμένες συνήθως με τη μορφή ενός διαλόγου μεταξύ των δύο αυτών θεοτήτων. Εξάλλου, στον Ταντρισμό είναι σύνηθες η χρήση της διπολικής απεικόνισης βασισμένης στα δύο φύλα, έτσι που το Απόλυτο ενσαρκώνεται τόσο ως θεά και θεός, όσο και ως θηλυκά και αρσενικά ανθρώπινα όντα, που μπορούν να συνειδητοποιήσουν την ταυτότητά τους με το Απόλυτο.
Ο άνθρωπος είναι μια μικρογραφία του σύμπαντος. Καθετί που υπάρχει στο σύμπαν μπορεί να βρεθεί και μέσα σε κάθε άνθρωπο, και οι ίδιες αρχές που ισχύουν για το σύμπαν ισχύουν και στην περίπτωση της ατομικής ύπαρξης. Υπάρχει αναγκαιότητα συμμετοχής όλων των δυνάμεων της ανθρώπινης ύπαρξης, των συναισθημάτων και των σωματικών λειτουργιών, στη διαδικασία του πνευματικού μόχθου. Αναγνωρίζεται η συγγένεια και ο συσχετισμός τους με τις κοσμικές δυνάμεις και η ανάγκη να τις εντάξουμε συνειδητά στο καθολικό σύστημα της συμπαντικής πραγματικότητας.
Η ταντρική φιλοσοφική και θρησκευτική παράδοση συνδέθηκε με την Τάντρα Γιόγκα ή Ταντρική Γιόγκα, ένα πνευματικό μονοπάτι που στοχεύει στην απόλυτη εμπειρία της υπερβατικής ενότητας, με την ενσωμάτωση των αντιθέτων, που εκδηλώνονται στον κόσμο ιδιαίτερα στην πολικότητα των δύο φύλλων. Ως εκ τούτου, η ενοποίηση και ενσωμάτωση των αντιθέτων σε όλα τα υπαρξιακά επίπεδα, θεωρείται ως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την πρόοδο, και η υπέρβαση των δυαδικοτήτων αρσενικό-θηλυκό, ενέργεια-συνείδηση, Σίβα-Σάκτι, κ.λπ., οδηγεί στην κατάσταση της απόλυτης πληρότητας και απελευθέρωσης. Στην Τάντρα Γιόγκα η Κουνταλίνι είναι μια όψη της Σάκτι, της θηλυκής θεϊκής ενέργειας, και κάθε μορφή Ταντρικής λατρείας προσανατολίζεται προς την επίκληση αυτής της θείας δημιουργικής ενέργειας, που εκπροσωπείται από τις συζύγους των Θεών και συμπυκνώνεται στην ιδέα και τις διάφορες μορφές της θεάς ή Ντέβι.
Η Κουνταλίνι Γιόγκα (Kundalini-Yoga) είναι μια ιδιαίτερη μορφή Ταντρικής Γιόγκα, που ορισμένα έργα την αποκαλούν και Μπούντα Σούντι (Bhuta-shuddhi). Ορισμένοι συγγραφείς ταυτίζουν την Κουνταλίνι Γιόγκα με την Λάγια Γιόγκα, ενώ άλλοι αναφέρουν ότι η πρώτη αποτελεί τμήμα της δεύτερης. Θα πρέπει, ωστόσο, να τονίσουμε ότι το σύστημα της Κουνταλίνι Γιόγκα είναι μεγάλης αρχαιότητας, πιθανότατα εκτείνεται σε μια εποχή προγενέστερης ακόμη και του πολιτισμού της Κοιλάδας του Ινδού. Επιπλέον, δεν περιορίζεται στην Ινδία, και ο Σερ Τζον Γούντροφ αναγνωρίζει παρόμοιες ιδέες στον ισλαμικό μυστικισμό των Σούφι και στο ιερό κείμενο των Μάγια, το «Πόπολ Βου».
Στο έργο του με τίτλο «Σάκτι και Σάκτα», που υπέγραφε με το ψευδώνυμο Άρθουρ Άβαλον, περιέγραψε για πρώτη φορά τις γενικές αρχές και το νόημα της Κουνταλίνι Γιόγκα. Επιπλέον, στο έργο του «Η Δύναμη του Φιδιού» (The Serpent Power) που κυκλοφόρησε το 1918, περιγράφει και επεξηγεί λεπτομερώς τη Δύναμη του Φιδιού και την ένωση που κατορθώνεται μέσω αυτής. Υπήρξε ίσως ο σημαντικότερος μελετητής στη Δύση που μελέτησε διεξοδικά το θέμα μέσα από τις πηγές του.
Στη μελέτη του με τίτλο «Τσάκρα», ο Λιντμπίτερ αναφέρει ότι η ινδική σχολή Γιόγκα που επικεντρώνεται περισσότερο στα τσάκρα, είναι εκείνη της Λάγια ή Κουνταλίνι Γιόγκα. Το σύστημά της αποσκοπεί στην αφύπνιση των ανώτερων δυνατοτήτων της Φωτιάς του Φιδιού και στη διαδοχική ώθηση της προς όλα τα τσάκρα, με απώτερο σκοπό την ένωση της ψυχής με τον Θεό.
Στην Ταντρική πρακτική της Κουνταλίνι-Γιόγκα η αφύπνιση και άνοδος της Κουνταλίνι, πραγματοποιείται μέσω μιας διαδικασίας τεχνικά γνωστής ως «Shat-chakra-bheda», ή «διαπέραση των έξι ψυχικών κέντρων», των τσάκρα ή λωτών (padma) του σώματος. Τα τσάκρα βρίσκονται κατά μήκος του άξονα της σπονδυλικής στήλης, αντιπροσωπεύοντας προοδευτικά στάδια της συνείδησης, αντίστοιχα με διαδοχικά σημεία της σπονδυλικής στήλης και άλλες σωματικές περιοχές που συνδέονται με αυτά.
Η Κουνταλίνι Γιόγκα αφυπνίζει τις κοιμισμένες δυνάμεις, και κατευθύνοντάς τις στα ανώτερα κέντρα, απελευθερώνει, μετασχηματίζει και εκλεπτύνει τις ενέργειές τους, μέχρις ότου αυτές αποκαλυφθούν πλήρως. Επάνω από την κορυφή του κεφαλιού η Σάκτι θα ενωθεί με τον Σίβα, την καθαρή συνείδηση. Αυτή η ένωση είναι ο στόχος της Κουνταλίνι-Γιόγκα: η άρση της δυαδικότητας σε ενότητα και η συγχώνευση με το Απόλυτο.
Με αυτή την ένωση ο άνθρωπος απελευθερώνεται, ενώ βρίσκεται εν ζωή, γεγονός που στην ινδική φιλοσοφία θεωρείται ως η υψηλότερη εμπειρία: η ένωση του ανθρώπου με το Σύμπαν. Στη συνέχεια η Κουνταλίνι Σάκτι αναγκάζεται να αντιστρέψει την πορεία της και να επιστρέψει στην ηρεμία, στη βάση της σπονδυλικής στήλης.
Απόσπασμα από το άρθρο Κουνταλίνι, Η Μητέρα του Σύμπαντος
