Εκείνη είναι η μεγάλη Ντέβι, η Μητέρα του Σύμπαντος, που ως Δύναμη Ζωής βρίσκεται πάντοτε εντός και πίσω από κάθε μορφή δράσης. Σαν μια ενέργεια σε σπειροειδή μορφή που κατοικεί ανυποψίαστα στο σώμα του ανθρώπου στη βάση της σπονδυλικής του στήλης.
Την αποκαλούν Μητέρα, γιατί Εκείνη είναι η Μεγάλη Μητέρα (Magna Mater), η Μαχαντέβι (Mahādevi) που συλλαμβάνει, υποβαστάζει και τρέφει το Σύμπαν, που ξεπήδησε από τη μήτρα Της -Γιόνι. Είναι το Αιώνιο Φως, που βρίσκεται πέρα από το χώρο και το χρόνο, και η Δύναμη της Ζωής, που γεννάει όλες τις μορφές από τον εαυτό Της και συντηρεί όλα τα πράγματα. Βρίσκεται πίσω από τη ζωή του ανθρώπου, του πλανήτη και των άστρων, και ως δημιουργική ενέργεια διαποτίζει το χώρο και συνδέει τα πάντα μεταξύ τους. Είναι η πηγή όλων των φαινομένων της ζωής του μακροκοσμικού και μικροκοσμικού Σύμπαντος.
Στην ινδική κοσμολογία είναι η πρωταρχική ενέργεια του Σύμπαντος στην αμετάβλητη κατάστασή της και ονομάζεται Μάχα-Κουνταλίνι (Maha-kundalini), «Μεγάλη Σπειροειδώς Τυλιγμένη Ενέργεια» (The Great Coiled Power). Σε τούτη την υπέρτατη μορφή Της, η μεγάλη κοσμική Θεά Σάκτι είναι ανεκδήλωτη, σε κατάσταση ηρεμίας, περιτυλιγμένη και ενωμένη με τον Υπέρτατο Σίβα-Μπίντου. Στη συνέχεια ξετυλίγει τον εαυτό Της για να εκδηλωθεί. Από Εκείνη ξεπήδησε το Σύμπαν, είναι η Αρχή της Ζωής που διαποτίζει, συντηρεί και οργανώνει τα πάντα. Πρώτα δημιούργησε το νου, και στη συνέχεια τη μορφή, που βαθμιαία έγινε όλο και πιο πυκνή.
Οι ινδουιστές την αποκαλούν συνήθως Κουνταλίνι, ενώ μας αναφέρουν ότι μέσα στα σώματά μας υπάρχει σε λανθάνουσα κατάσταση, κοιμισμένη και κουλουριασμένη σαν φίδι, στη βάση της σπονδυλικής στήλης, εκεί όπου κατά την ανατολική παράδοση βρίσκεται το χαμηλότερο ενεργειακό κέντρο-τσάκρα, το Μουλαντχάρα (Muladhara). Ως επί το πλείστον, η κοσμική δύναμη Κουνταλίνι παραμένει εκεί σε κατάσταση ηρεμίας και δεν υπάρχει η παραμικρή υποψία για την παρουσία της καθόλη τη διάρκεια της ζωής μας, ενόσω εκτελεί την κύρια λειτουργία της, που είναι η ζωογόνηση του σώματος.
Στον υλικό κόσμο εκδηλώνεται ως Κουνταλίνι Σάκτι. Είναι η Θεία Κοσμική Ενέργεια που «κατοικεί» μέσα στα ξεχωριστά σώματα, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί την αιτία της ύπαρξής τους. Και μολονότι εκδηλώνεται με αυτόν τον τρόπο, δεν περιορίζεται σε κάποια από τις εκδηλώσεις της, αλλά εκτείνεται πολύ πέρα από αυτά. Πρόκειται για μια μεγάλη αρχέγονη δύναμη, ηλεκτρική, πύρινη, που εκδηλώνεται παντού στον χώρο, μέσα σε κάθε ύλη, οργανική ή ανόργανη.
Λέγεται, όμως, πως από τη στιγμή που η δύναμη αυτή αφυπνιστεί και δραστηριοποιηθεί, ο άνθρωπος ωθείται σε άνοδο, έχοντας επιτύχει ειρήνη μέσα του, και σε εξέλιξη, υψώνοντας τη συνείδησή του μέσα από τα επίπεδα προς τον «ουράνιο κόσμο», προκαλώντας την έλευση νέων καταστάσεων συνειδητότητας, όπως συμβαίνει και στη μυστικιστική φώτιση. Η άνοδος της Κουνταλίνι οδηγεί τον άνθρωπο στην τελική ένωση με τον Υπέρτατο Εαυτό ή Paramatma και με ολόκληρη τη Δημιουργία, μια διαδικασία που πραγματοποιείται μέσω του υψηλότερου ενεργειακού μας κέντρου, το τσάκρα Σαχασράρα (Sahasrāra), επάνω από την κορυφή του κεφαλιού.
Η γενική ιδέα που επικρατεί σχετικά με την Κουνταλίνι, τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση, είναι εκείνη της μυστηριώδους και υπέροχης δύναμης που βρίσκεται αδρανής μέσα μας, η οποία όταν αφυπνίζεται, μπορεί να προσδώσει εκπληκτικά ψυχικά χαρίσματα και υπερανθρώπινες καταστάσεις, καθώς μας συνδέει με την ενέργεια της Δημιουργίας, και ανυψώνει τη συνείδησή μας. Είναι μια ενέργεια ψυχοπνευματικής φύσης που ενοικεί σε λανθάνουσα κατάσταση στο σώμα και εγείρεται μέσω πνευματικής άσκησης, αλλά ενίοτε και αυθόρμητα. Ο Άρθουρ Άβαλον (Arthur Avalon) ψευδώνυμο του Σερ Τζον Γούντροφ, αναφέρει ότι «η Κουνταλίνι Σάκτι είναι η Υπέρτατη Δύναμη στο ανθρώπινο σώμα, όπου κείται σε κατάσταση ηρεμίας, έως ότου αφυπνιστεί μέσω της Γιόγκα που φέρει το όνομά της, Κουνταλίνι Γιόγκα».
Όταν, λοιπόν, ο άνθρωπος εξαγνίζει σταθερά τον νου και τη φύση του, ζώντας εγκρατή και μετρημένη ζωή, μπορεί να ελκύσει το φίδι της Κουνταλίνι ανοδικά μέσα από τον αγωγό της σπονδυλικής στήλης. Κατά την αφύπνισή της, η Κουνταλίνι γίνεται αισθητή ως έντονη θερμότητα, μια πύρινη δύναμη που όμοια με υγρό πυρ διατρέχει το σώμα από τη στιγμή που αφυπνίζεται, μέσω της θέλησης. Η πορεία κίνησής της είναι τότε καθορισμένη και σπειροειδής, σαν τις σπείρες ενός φιδιού. Η αφυπνισμένη Κουνταλίνι ονομάζεται και Μητέρα του Κόσμου, επειδή μέσω αυτής οι ανθρώπινοι φορείς ζωογονούνται και οι ανώτεροι κόσμοι ανοίγονται διαδοχικά εμπρός μας.
Η γνώση και καλλιέργεια της Κουνταλίνι έχει αναπτυχθεί περισσότερο στην ινδική γιόγκα που αναζητά τρόπους να μετατρέψει την ενέργεια σε ανώτερη συνειδητοτητα. Έτσι, μέσω της εφαρμογής διαφόρων μορφών διαλογισμού και ασκήσεων, ινδουιστές γιόγκι εντρυφούν στην ανύψωση της Κουνταλίνι, με σκοπό την ανύψωση της συνείδησής τους σε ανώτερα επίπεδα. Για αυτόν τον λόγο στα σανσκριτικά έργα βρίσκουμε πλήθος αναφορών σχετικά με τα επτά τσάκρα, ή ενεργειακά κέντρα του ανθρώπου, στη σπονδυλική στήλη και τη μεταφορά της Κουνταλίνι μέσω αυτών.
Tα τσάκρα αναλογούν σε διαφορετικά επίπεδα συνειδητότητας, ενώ η αφύπνιση και λειτουργία καθενός από αυτά δημιουργεί ένα κανάλι εισόδου ή εξόδου από το αντίστοιχο εσωτερικό επίπεδο. Απεικονίζονται από τους ινδουιστές ως άνθη λωτού με διαφορετικό αριθμό πετάλων, που συνήθως κρέμονται προς τα κάτω αλλά ανασηκώνονται μόλις τα διαπεράσει η Κουνταλίνι. Είναι εξαιρετικά λεπτής υφής και δύναμης και βρίσκονται κατά μήκος του κεντρικού αγωγού του νωτιαίου μυελού. Μοιάζουν με μικρούς ακτινωτούς τροχούς, αλλά περιγράφονται και ως ανοιχτοί λωτοί. Τα τσάκρα κατανέμουν την ενέργεια σε ολόκληρο το σώμα. Όταν ενισχύεται από ειδικές εσωτερικές τεχνικές, η Κουνταλίνι εντείνει τη δραστηριότητα των τσάκρα, διευρύνοντας τη συνείδηση, ευαισθητοποιώντας τη διαίσθηση, αυξάνοντας τη νοημοσύνη και την ικανότητα του ατόμου για αγάπη, διατηρώντας παράλληλα τον φυσικό φορέα σε εξαιρετικά ακμαία κατάσταση ζωτικότητας και υγείας.
Όταν η συνείδηση του ανθρώπου βρίσκεται σε κατάσταση εγρήγορσης, η Κοσμική Δύναμη Κουνταλίνι παραμένει αδρανής στο χαμηλότερο τσάκρα Μουλαντάρα (Muladhara) μέσα στο σώμα του και ο άνθρωπος δεν έχει συνείδηση των ανώτερων πνευματικών κόσμων. Από τη στιγμή όμως που η Κουνταλίνι αφυπνίζεται και ανυψώνεται, η ένωση (yoga) ολοκληρώνεται και η συνείδηση μεταφέρεται υψηλότερα, απολαμβάνοντας υπερκοσμική εμπειρία. Σκοπός, λοιπόν, των γιόγκι είναι να αφυπνίσουν το κοιμισμένο τμήμα της Κουνταλίνι από τοn μακρόχρονο λήθαργό της μέσα στον κόσμο των ενστίκτων και στη συνέχεια να προκαλέσουν την ανύψωσή της κατευθείαν στον αγωγό της Σουσούμνα που συνδέει τα τσάκρα.
Στην ανοδική της πορεία η Κουνταλίνι ενεργοποιεί διαδοχικά τα τσάκρα, μέσα από τα οποία συμβαίνει η προοδευτική μεταμόρφωση της ενστικτώδους ενέργειας, και ως εκ τούτου τα αντίθετα συμφιλιώνονται. Αυτό κατορθώνεται μέσω μακράς εκπαίδευσης, κατά την οποία επιδιώκεται η πειθάρχηση των ενστικτωδών επιθυμιών. Απώτερος στόχος της όλης προσπάθειας είναι η ανύψωση της ενέργειας μέχρι το τσάκρα του στέμματος Σαχασράρα στην περιοχή της κεφαλής, όπου η Κουνταλίνι Σάκτι, η θηλυκή πολικότητα, θα ενωθεί με τον Σίβα, την αρσενική πολικότητα και θα επέλθει η φώτιση.
Σύμφωνα με την πρακτική γνώση της Γιόγκα, ο ασκούμενος πρέπει να κατορθώσει να ξυπνήσει την λανθάνουσα δύναμη της Κουνταλίνι η οποία θα αρχίσει να ανεβαίνει από τον κεντρικό αγωγό, την Σουσούμνα. Στην άνοδό της ξυπνά διαδοχικά τα διάφορα Τσάκρα, τα οποία αρχίζουν να λειτουργούν ως πύρινοι περιστρεφόμενοι τροχοί. Όποιος κατορθώσει αυτό το επίτευγμα, κατακτά την ειρήνη. Παρόλα αυτά, οι διάφοροι μέθοδοι που περιγράφονται για την αφύπνιση της Κουνταλίνι, αναδεικνύουν το γεγονός ότι όλες οι πρακτικές και οι ασκήσεις που εφαρμόζονται για τον σκοπό αυτό, έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να διεγείρουν έναν ψυχοσωματικό μηχανισμό στο σώμα, στενά συνδεδεμένο με την αναπαραγωγική περιοχή στη βάση της σπονδυλικής στήλης και των εγκεφαλικών ημισφαιρίων στο κεφάλι.
Κουνταλίνι και Δυτική Παράδοση – Το Δέντρο της Ζωής
Σε όλες τις παραδόσεις του κόσμου γίνεται λόγος για την εξελικτική πορεία του ανθρώπου μέσα από μια ανοδική πορεία. Στην Εσωτερική Παράδοση της Δύσης το βασικό σύμβολο αυτής της πορείας είναι το Δέντρο της Ζωής, που περιλαμβάνει Σφαίρες και Ατραπούς. Οι Σφαίρες είναι συνειδησιακά επίπεδα που κατακτά ο άνθρωπος καθώς εξελίσσεται, ενώ οι Ατραποί είναι τα μονοπάτια που συνδέουν τις Σφαίρες και αποτελούν διαδρομές γνώσης και εμπειρίας, μέσα από τις οποίες ο άνθρωπος κατακτά τα συνειδησιακά επίπεδα.
Στο συμβολισμό της Ανατολής η πορεία αυτή απεικονίζεται με την χαρακτηριστική παράσταση που απεικονίζει έναν άνθρωπο που κάθεται οκλαδόν και διαλογίζεται, με τους επτά λωτούς ή τσάκρα, με τη μορφή επτά δίσκων, τοποθετημένους ο ένας πάνω από τον άλλον στον κεντρικό άξονα του σώματος. Ο χαμηλότερος απ' αυτούς βρίσκεται, περίπου, στη βάση της σπονδυλικής στήλης κι ο ψηλότερος ακριβώς επάνω από το κεφάλι. Ωστόσο στο Δέντρο της Ζωής υπάρχει η δυνατότητα να συνδέσουμε την ανατολική με τη δυτική γνώση. Έτσι η Ντίον Φόρτσιουν (Dion Fortune) συσχέτισε τα ανατολικά τσάκρα με τη Μεσαία Στήλη του Δέντρου της Ζωής, αναπαριστώντας τις αντιστοιχίες αυτές σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα, όπου ταυτίζει το Τσάκρα Μουλαντάρα, την έδρα των δυνάμεων της Κουνταλίνι, με τη Σεφίρα Γεσούντ. Το Γεσούντ είναι η δεξαμενή της μαγνητικής δύναμης στη βάση της σπονδυλικής στήλης, όπου μέσα στις σπείρες της κοιμάται το Ερπετό της Κουνταλίνι, πιθανόν το αντίστοιχο του καββαλιστικού Δράκου:
|
Κέτερ
|
Τσάκρα Σαχασράρα
|
κορυφή του κεφαλιού
|
|
Μπίνα + Χόχμα
|
Τσάκρα Άτζνα
|
Φρύδι
|
|
Ντάατ
|
Τσάκρα Βισούντχου
|
Λαιμός
|
|
Γκεβούρα + Χέσεντ
|
Τσάκρα Αναχάτα
|
Καρδιά
|
|
Τίφαρετ
|
Τσάκρα Μανιπούρα
|
ηλιακό πλέγμα
|
|
Χοντ + Νετζά
|
Τσάκρα Σβαντισθάνα
|
γεννητικά όργανα
|
|
Γεσούντ
|
Τσάκρα Μουλαντχάρα
|
βάση σπονδυλικής στήλης
|
|
Μαλκούτ
|
Πηγή της γήινης ενέργειας
|
κάτω από τα πόδια
|
Απόσπασμα από το άρθρο Κουνταλίνι, Η Μητέρα του Σύμπαντος
